Context van deze toelichting
Op 17 oktober jl. heeft Stichting (Gelijk)waardig Herstel (SGH) een document met 11 Succesblokkades gedeeld met het ministerie van Financiën. Het is een overzicht van punten die individueel al eerder zijn besproken.
Onze onafhankelijke herstelaanpak heeft grote impact op de levens van duizenden onschuldige gezinnen, op de verbinding in de samenleving en de wederopbouw van vertrouwen tussen de overheid en inwoners. Wij zijn ons zeer bewust van de grote verantwoordelijkheid en behoefte aan transparantie die dit met zich meebrengt. Vandaar de berichtgeving in het weekend van 19 oktober jl. over de 11 Succesblokkades.
Op 16 juli jl. werd, na de Pilot periode, de dienstverleningsovereenkomst (DVO) getekend met het ministerie van Financiën. We zijn nu drie maanden verder maar er is nog geen enkele VSO getekend door het ministerie. Daarom luidt SGH nu de noodklok. SGH vreest voor de onuitvoerbaarheid van de SGH-aanpak die is ontstaan door rigide toepassing en uitvoering van de DVO afspraken. Terwijl de SGH-aanpak juist bedoeld was voor versnelling, emotioneel en financieel herstel en gericht op oudertevredenheid. De wens van het ministerie om tot achter de komma te controleren of gedupeerden niet te veel krijgen zorgt momenteel voor onevenredig oponthoud voor de ouders. Een bewezen succesvolle forfaitaire aanpak met lage uitvoeringskosten, dreigt daarmee een tweede CWS te worden.
De belangrijkste reden om de SGH-route mogelijk te maken is dat ouders vanuit een proces en uitkomst - die door ouders als rechtvaardig en eerlijk worden ervaren - ook worden gezien en gehoord. Het draait dus juist niet alleen om financiële compensatie, maar juist om de mogelijkheid om emotioneel een streep te kunnen gaan zetten onder de impact van de onrechtmatige terugvorderingen op hun gezin. Mensen zijn tot op de dag van vandaag gebrandmerkt als fraudeur en uitgesloten van deelname aan de maatschappij. Door de bewijslast opnieuw onevenredig bij de onterecht beschuldigden te leggen, vervalt het ministerie in het oude gedrag dat de toeslagenaffaire veroorzaakte.
SGH heeft de capaciteit, organisatiestructuur en menskracht paraat om doelmatig en doeltreffend te werk te gaan en zou op dit moment 150-200 schade analyses per week kunnen afronden. Deze analyses worden gedaan door professionals die hiervoor zijn opgeleid en specifiek worden getraind op het Herstelmodel. Zij weten als geen ander hoe ze het Feitenrelaas zorgvuldig en menselijk lezen en de impactvolle gebeurtenissen vertalen naar schadeposten conform het Herstelmodel. Ook de Schade Analist zet zich ervoor in dat het emotioneel herstel onderdeel blijft uitmaken van de analyse en het persoonlijk contact met de ouders.
De genoemde overheidsinterventies zijn daarnaast negatief van invloed op de bewezen aanpak van procedurele rechtvaardigheid, oudertevredenheid en daarmee de kosten-efficiëntie.
In dit document gaan we nader in op de capaciteit, organisatiestructuur, menskracht en kosten-efficiëntie.
Doorlooptijd SGH biedt een emotioneel en financieel herstelproces. Dit is wezenlijk anders dan een administratief proces. De gedachte van een doorlooptijd is daarom slechts ten dele van toepassing op de SGH-aanpak. Er zijn verschillende soorten ‘tijden’:
Eigen regie: Fase 1 (aanmelding) en 2 (opstellen Feitenrelaas): op basis van eigen regie van de ouder aangezien emotioneel herstel zich niet laat dwingen in tijd.
Bedenktijd van de ouder: na ontvangst van het schikkingsvoorstel heeft de ouder 12 weken bedenktijd zodat de ouder voldoende gelegenheid heeft om een weloverwogen keuze te maken en dit zo nodig te overleggen met een advocaat en / of vertrouwenspersoon. Het is belangrijk dat de ouder zelf de beslissing om wel of niet het voorstel te accepteren.
Doorrekentijd: in de Pilot was de daadwerkelijke doorlooptijd maximaal acht weken tussen bijwonen van een Schade Analyse Digitale Informatie Sessie tot en met het terugkoppelgesprek waarin de ouder het schikkingsvoorstel krijgt. Gezien de wijze waarop nu invulling wordt gegeven door het ministerie op de extra controle, is de tijd onvoorspelbaar geworden. Dit ondermijnt de oorspronkelijke bedoeling van versneld duidelijkheid geven aan ouders en heeft negatieve impact op het emotioneel herstel.
De huidige rigide toepassing en uitvoering van de gemaakte afspraken zorgen ervoor dat de operatie alsnog tot stilstand dreigt te komen.
Aanmeldingen
Op dit moment kunnen ouders zich helaas nog niet aanmelden om te starten via SGH. Onze aandacht gaat uit naar de ongeveer 2.200 ouders die in de Pilot bezig waren via SGH. Het doel van de SGH herstelaanpak is dat iedere ouder zich gezien, gehoord en erkend voelt in hun onschuld en alles wat hen en hun gezin is aangedaan. Zorgvuldigheid en kwaliteit van de beleving van emotioneel herstel is dus cruciaal. Iedere ouder bevindt zich in een andere fase van de SGH-herstelaanpak. Toelichting op de 2.200 ouders:
N.a.v. de berichtgeving medio mei van een anonieme ambtenaar hebben zo’n 800 mensen zich - geheel begrijpelijkerwijs - gehaast aangemeld.
Hiervan hebben we sinds de ondertekening van de DVO op 16 juli jl. zo’n 280 ouders kunnen laten deelnemen aan een Digitale Startbijeenkomst en koppelen aan een Luisterend Schrijver. Zij zijn inmiddels met het opstellen van hun Feitenrelaas. Dit doen ze op eigen tempo.
De andere 520 ouders nodigen we zodra dat weer kan, uit voor een digitale start bijeenkomst. Dit gaat op volgorde van de oorspronkelijke aanmeld datum.
Ruim 500 ouders zitten in de fase waarin zij hun Feitenrelaas opstellen samen met hun Luisterend Schrijver.
De 500 ouders die samen met hun Luisterend Schrijver hun Feitenrelaas al hadden opgesteld en klaar waren voor doorrekening, worden momenteel stapsgewijs uitgenodigd voor de Digitale Informatie Sessie (DIS) ‘Schade Analyse’ en ‘Afronding’. Om ervoor te zorgen dat er recht wordt gedaan aan ieders rouw herstelproces, nodigen we ouders stapsgewijs uit. Dit doen we op basis van de inleverdatum van je Feitenrelaas en de beschikbare capaciteit in ons Schade Analyse Team.
De ruim 400 ouders die in de Pilot al een Schade Analist hadden, hebben in augustus deelgenomen aan een Herstartsessie ‘Schade Analyse en Afronding’. Hierdoor kunnen zij op basis van eigen regie, samen met de Schade Analist, vervolgstappen gaan zetten. Het Schade Analyse team is op dit moment bezig met de interne zorgvuldigheids- en kwaliteitscheck van de berekeningen en het inplannen van Concept Analyse Gesprekken. Na de externe kwaliteitscheck door het ministerie kunnen Terugkoppelgesprekken met deze ouders worden ingepland.
Wat betreft de deadline van aanmelding – fatale aanmeldtermijn
De zogeheten fatale aanmeldtermijn voor een aanvullende schaderoute wordt bepaald door het ministerie. Aanvankelijk was deze 31 december 2024, onlangs besloot het ministerie deze te verschuiven naar 31 maart 2025. Gelukkig heeft de Staatssecretaris al laten weten dat ook deze termijn opgeschoven zou moeten worden. Het aanmeldportaal van de rijksoverheid is immers nog in ontwikkeling.
Kosten-efficiëntie en Partneraanpak
De SGH-aanpak is tot aan de Pilot tot stand gekomen zonder overheidsfinanciering. De ontwikkeling van de SGH-aanpak de afgelopen vier jaar gedaan is gedaan op basis van een combinatie van pro bono inzet van vele deskundigen en financiering van private donateurs die de financiering van de tijdsinzet van met name ouders als ervaringsdeskundigen als ook out-of-pocket uitgaven van number 5 foundation mogelijk maakte.
Kosten-efficiëntie van de operatie is dus vanaf het allereerste begin prioriteit geweest. Bij SGH is het uitgangspunt altijd geweest om de kosten van de operatie zo laag mogelijk te houden en de focus te houden op de schadevergoeding voor de ouders.
We hebben naar ouders en de samenleving toe een zware verantwoordelijkheid. Naar ouders die maar wachten en wachten en niet verder kunnen met hun leven (het is inmiddels vijf jaar geleden dat de Raad van State oordeelde dat de besluitvorming rondom de toeslagen in strijd was met het recht); naar de samenleving omdat we geen gemeenschapsgeld willen verspillen. Om die reden stoppen we voor nu ook met het werven van Schadeanalisten en Coördinatoren om door te groeien naar een organisatie die 350 VSO's per week kan afronden, en luiden we de noodklok. Vooral de externe kwaliteitscheck van het ministerie zorgt momenteel voor vertraging. We vinden het verschrikkelijk dat er nog geen C-VSO is getekend door het ministerie sinds we weer van start zijn gegaan eind juli.
SGH is een collectief van Partnerorganisaties. Het voert een tijdelijke operatie uit. Daarvoor gebruikt het een mix van diensten die het afneemt van Partnerorganisaties, de inzet van zelfstandigen en eigen medewerkers.
Waar dat kan, zet SGH in op het aanstellen van medewerkers, waarmee de kosten laag gehouden kunnen worden. Echter, er zijn onzekerheden rond de duur van de hersteloperatie en de opdracht om gedupeerde ouders te helpen waar we voor staan. Die onzekerheid en de tijdelijkheid maakt flexibiliteit belangrijk.
SGH benut daarom ook de kracht van de Partnerorganisaties, omdat daar de kennis en kunde beschikbaar is en de Partners die ook flexibel aanbieden, op basis van sociale tarieven.
Waar SGH diensten van Partners betrekt, worden die op uurbasis afgerekend. Het uurtarief is gemaximeerd op het tarief van de sociale advocatuur. We sturen op een zo efficiënt en effectief werkende organisatie om zo de (afwikkelings) kosten per C-VSO zo laag mogelijk te houden. Door de inzet van externen tegen sociaal tarief en die flexibel ingezet worden hoeven geen kosten gemaakt te worden, zoals bureaukosten, secundaire arbeidsvoorwaarden, pensioen, verzekeringen, etc. Tevens kunnen de externen makkelijk afgeschaald (en opgeschaald) worden terwijl dat met arbeidscontracten niet gaat, vanwege bijvoorbeeld transitievergoedingen.
De begroting voor de opschaling, die blijkbaar nu vrij toegankelijk is, laat een kostenindicatie zien van diensten die betrokken worden van de Partnerorganisaties, op basis van de afgesproken sociale tarieven. De vergelijking met een FTE gaat dan ook niet op omdat meerdere mensen van verschillende organisaties werkzaam zijn op de dossiers. De Partnerorganisaties brengen volgens afspraak de kosten per uur in rekening.
Vanuit SGH wordt gezorgd voor huisvesting, opleiding en benodigde faciliteiten van de mensen die allemaal vanuit hun eigen organisaties, hun diensten uitvoeren. Zij werken samen met een klein aantal vaste medewerkers van SGH en een groep zelfstandigen die als een flexibele schil dienen. Deze kosten worden, zoals eerder aangegeven, in rekening gebracht.
Capaciteit
Schade Analisten
De samenwerking met en commitment van een aantal gerenommeerde professionele organisaties (zie Gelijk)waardig Herstel | Iets doen | Partner (gelijkwaardigherstel.nl) om uiteindelijk samen de capaciteit te realiseren van 160 Schade Analisten laat zien dat de opschaling in samenwerking met Partners realiseerbaar is.
Gezien de tijdelijkheid van de maatschappelijke opgave, zijn Schade Analisten niet in dienst van SGH. Zij zijn professionals in dienst bij Partnerorganisaties. Net als alle andere SGH betrokkenen werken zij voor deze opgave tegen een sociaal tarief. Alle Partnerorganisaties tonen hiermee hun intrinsieke motivatie om bij te dragen aan de versnelde oplossing van deze grote maatschappelijke opgave.
Luisterend Schrijvers
We zijn er trots op dat inmiddels meer dan 3500 vrijwilligers zich hebben aangemeld als Luisterend Schrijver. Zij worden door SGH op zorgvuldige wijze opgeleid om zonder vooringenomenheid te luisteren en samen met de ouder in gelijkwaardigheid het Feitenrelaas op te stellen. Zij worden ondersteund met de nodige documentatie. Ook hier passen we de collectieve werkwijze toe: Digitale Startbijeenkomsten, Digitale Informatiesessies en spreekuren waarin Luisterend Schrijvers collectief ervaringen delen en vragen stellen. Dit is ook een manier om de kosten-efficiëntie te waarborgen.
Individuele aanmeldingen verlopen via social media kanalen, mond-tot-mond reclame en media aandacht. Daarnaast werken we met ongeveer 20 bedrijven die zich pro bono inzetten voor SGH. Zij enthousiasmeren en activeren hun medewerkers om zich als Luisterend Schrijver aan te melden. De bedrijven faciliteren hun medewerkers dit te doen door tijd beschikbaar te stellen. Met deze Partneraanpak activeren we grote groepen mensen.
Ook blijkt het percentage Herhalend Schrijvers hoog: ruim 20 % van Luisterend Schrijvers wil nog minstens een keer een Feitenrelaas opstellen. We hebben er vertrouwen in dat naast individuele burgers en professionals uit het bedrijfsleven, ook andere groepen zich aanmelden als Luisterend Schrijver, bijvoorbeeld nog meer ambtenaren, journalisten en schrijvers. Deze collectieve maatschappelijke beweging zien we iedere week toenemen.
Locaties
Vertellers en Luisterend Schrijvers bepalen zelf waar ze elkaar ontmoeten en het Feitenrelaas opstellen. SGH zelf heeft op dit moment vier neutrale locaties (Almere (number 90), Den Haag (number 5) en Rotterdam (Albeda College en Vierambacht School). We zijn in gesprek met andere organisaties om hun locatie ter beschikking te stellen, waaronder Partnerorganisaties en bibliotheken. Het aantal locaties loopt mee met de opschaling. Ook hier is kosten-efficiëntie leidend.
Schade Analisten, Coördinatoren en andere betrokken professionals werken deels vanuit huis, deels vanuit de locatie van de Partnerorganisatie en deels op een van de SGH-locaties.
IT-Ondersteuning
Ondersteuning van gebruikers van het online SGH-Portaal gebeurt collectief via digitale inloopspreekuren. Hierin worden mensen ondersteund in het gebruik van het Portaal. Deze collectieve werkwijze draagt bij aan de kosten-efficiëntie. Het aantal digitale inloopspreekuren zal meebewegen met de opschaling.